Zowel vanuit de Verenigde Staten als Oekraïne is positief gereageerd op de mineralendeal die beide landen hebben ondertekend. Afgelopen nacht sloten beide landen na maanden onderhandelen een overeenkomst. De deal geeft de Verenigde Staten toegang tot mineralen, olie, gas en andere natuurlijke hulpbronnen in Oekraïne.
Hoewel de volledige overeenkomst nog niet gepubliceerd is, is wel duidelijk dat de VS en Oekraïne een investeringsfonds oprichten waarbij beide partijen evenveel rechten hebben. De winst van het fonds wordt uitsluitend in Oekraïne geïnvesteerd en het land hoeft ook geen schuld terug te betalen aan de VS.
Geld terug
Met de overeenkomst kan president Trump aan het Amerikaanse volk laten zien dat zij iets terugkrijgen van al het geld wat de Amerikanen de afgelopen jaren aan Oekraïne hebben geschonken.
“Biden heeft ze 350 miljard dollar gegeven. We hebben een deal gesloten waarbij we in theorie veel meer krijgen dan die 350 miljard dollar”, zei Trump in een interview met de Amerikaanse zender NewsNation. Verschillende internationale onderzoeken tonen overigens aan dat de VS zo’n 120 miljard dollar aan Oekraïne hebben geschonken.
Trump zei in Vaticaanstad met de Oekraïense president Zelensky de deal te hebben besproken, tijdens de uitvaart van paus Franciscus. Hij zegt dat de overeenkomst “een heel goede zaak” is voor Oekraïne, omdat “Rusland in deze oorlog veel groter en veel sterker is”.
Minister van Financiën Bessent denkt dat Trump met de deal sterker staat in de onderhandelingen met Rusland. “Het toont Rusland dat de VS en Oekraïne op één lijn zitten.”
Wederopbouw
Ook in Oekraïne wordt positief gereageerd op de deal. Buitenlandminister Sybiha noemt het “een belangrijke mijlpaal in het strategische partnerschap” tussen Oekraïne en de VS. Ook zegt hij dat de overeenkomst bedoeld is ter “versterking van de Oekraïense veiligheid en economie”.
De Oekraïense premier Shmyhal zegt dat er geld vrijkomt voor de wederopbouw van zijn land en dat de economie ermee zal groeien.
Daarnaast behoudt Oekraïne de controle over de eigen grondstoffen en de infrastructuur en blijft ook de energiesector in Oekraïense handen. In eerdere voorstellen wilden de Amerikanen de kerncentrale bij Zaporizja in beheer nemen, in samenspraak met Rusland. Het Russische leger nam de kerncentrale kort na de invasie in 2022 in.
Signaal naar Rusland
De overeenkomst staat formeel los van de onderhandelingen over een staakt-het-vuren tussen Oekraïne en Rusland. Toch wil de regering-Trump een duidelijk signaal afgeven aan Rusland. In een verklaring zeggen de Verenigde Staten dat ze “zich inzetten voor vrede in een vrij, soeverein en welvarend Oekraïne”. Ook waarschuwen ze dat “niemand die de Russische oorlogsmachine heeft gefinancierd zal profiteren van de overeenkomst”.
Voor Oekraïne zal het tekenen van de overeenkomst voelen als extra steun in de oorlog tegen Rusland. De VS heeft nu namelijk een belang bij Oekraïens succes.
Vanuit het Kremlin is nog niet gereageerd op de deal. Wel zegt Dmitri Medvedev van de Russische Veiligheidsraad dat president Trump Kyiv eindelijk gedwongen heeft te betalen voor de Amerikaanse hulp. “Nu zullen ze militaire goederen moeten betalen met de nationale rijkdom van een land dat gaat verdwijnen.”
Geen veiligheidsgaranties
In de overeenkomst zijn geen veiligheidsgaranties opgenomen, al was dat aanvankelijk wel een van de grote wensen van Oekraïne. Volgens de Amerikanen zal de aanwezigheid op Oekraïens grondgebied betekenen dat Rusland meer terughoudend zal zijn.
Het zal nog jaren duren voordat er daadwerkelijk grondstoffen worden gewonnen in Oekraïne. Daarvoor moeten onder meer flinke investeringen worden gedaan. Daarnaast bevinden zich een aantal locaties in een gebied dat nu onder controle staat van het Russische leger.
Ruslandcorrespondent Geert Groot Koerkamp:
“Rusland heeft nog niet formeel gereageerd op de Amerikaans-Oekraïense grondstoffendeal. Eerder reageerde Moskou vooral laconiek op de Amerikaanse voorstellen aan Kyiv.
De Russische president Poetin greep de gelegenheid aan om de Amerikanen voor te stellen te gaan samenwerken bij de exploitatie van grondstoffen en de productie van onder meer aluminium in Siberië. Poetin suggereerde toen ook dat Amerikaanse bedrijven toegang zouden kunnen krijgen tot grondstoffen in de door Rusland bezette delen van Oekraïne.
In hoeverre de deal tussen Washington en Kyiv van invloed kan zijn op mogelijke toekomstige onderhandelingen over Oekraïne blijft onduidelijk. De Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov heeft onlangs gezegd dat het door Poetin aangekondigde driedaagse staakt-het-vuren van 8 tot en met 10 mei het begin inluidt van rechtstreekse Russisch-Oekraïense gesprekken. Maar concrete aanwijzingen daarvoor ontbreken geheel.”
