Het ambtsbericht over Syrië moet openbaar worden. Dat heeft de rechtbank in Roermond bepaald in het beroep dat een Syrische asielzoeker heeft aangespannen tegen het ministerie van Asiel en Migratie over zijn afgewezen asielaanvraag. Op basis van het ambtsbericht besluit het ministerie of een land veilig genoeg is om naar terug te keren.
In juli vorig jaar is de asielaanvraag van de Syriër afgewezen. Tegen dat besluit is hij in beroep gegaan en die procedure loopt nog. Afgelopen maandag was er een zitting in de zaak.
De uitspraak is opvallend, omdat het – inmiddels demissionaire – kabinet onlangs heeft bepaald de ambtsberichten niet meer openbaar te maken. Tientallen jaren waren adviezen over de veiligheid in landen waar asielzoekers vandaan komen openbaar, maar het kabinet-Schoof wilde ze voortaan geheimhouden. Zo zijn nieuwe ambtsberichten over Jemen en Eritrea niet gepubliceerd. Op het besluit de ambtsberichten niet meer te openbaren, kwam veel kritiek van deskundigen en bij migratie betrokken partijen.
Het nieuwe ambtsbericht over Syrië is nog niet gepubliceerd. Het laatste openbare ambtsbericht dateert uit augustus 2023. De rechtbank zegt nu dat het Ambtsbericht Syrië 2025 “zodra dit gereed is” aan het dossier moet worden toegevoegd.
Ambtsberichten belangrijk voor asielzoekers
Volgens de rechtbank is het “evident” dat de openbaarmaking van een algemeen ambtsbericht de nationale veiligheid of de veiligheid van die bronnen in het algemeen “niet in gevaar zal brengen”. “Anders dan een individueel ambtsbericht, is een algemeen ambtsbericht (meestal) een verzameling bronnen die reeds openbaar zijn en de duiding hiervan.”
Voor asielzoekers zijn ambtsberichten heel belangrijk. Het zijn ambtelijke adviezen over de veiligheid in landen van herkomst van asielzoekers. Op basis daarvan wordt besloten of ze hier al dan niet tijdelijk mogen blijven of dat ze terug moeten. De Tweede Kamer debatteert er vaak over als er nieuwe worden gepubliceerd en ze spelen een belangrijke rol in asielprocedures bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en dus bij rechtbanken.
‘Niet toetsen zonder openbaarmaking’
De advocaat van de asielzoeker, Christian van Dijk, wijst erop dat het ministerie niet in beroep kan gaan omdat het een tussenvonnis betreft. Dat het ambtsbericht alsnog openbaar gemaakt moet worden, vindt hij niet verrassend. “Het was te verwachten dat een rechter dit niet zou accepteren, omdat een besluit van de IND waarin is verwezen naar een ambtsbericht, niet kan worden gecheckt als die ambtsberichten niet openbaar zijn. Een rechter kan dan niet toetsen of het besluit zorgvuldig tot stand is gekomen.”
Syriërs grootste groep asielzoekers
Syriërs vormen nog altijd de grootste groep asielzoekers in Nederland, al daalt het aantal asielaanvragen wel sinds de val van Assad, afgelopen december. Ook keren steeds meer Syriërs vrijwillig terug naar hun land, vooral sinds de val van het regime. Tot 1 juni zijn dit jaar 380 Syriërs teruggekeerd, blijkt uit cijfers van de Dienst Terugkeer en Vertrek.
