De Europese Commissie heeft een opvallende toename van vluchten tussen het oostelijke Libische Benghazi en Minsk geregistreerd, wat duidt op een mogelijke samenwerking tussen Vladimir Poetin, zijn Wit-Russische bondgenoot Aleksandr Loekasjenko en de Libische generaal Khalifa Haftar. Deze alliantie lijkt gericht op het stimuleren van een nieuwe golf van illegale migratie naar de Europese Unie.
Vluchtcijfers wijzen op escalatie van migratiestromen via Libië en Wit-Rusland
Openbare data tonen een stijging van het aantal vluchten: in mei waren er twee, in juni vijf en in juli vier vluchten tussen Benghazi en Minsk. Dit volgt op een vermindering van de Russische militaire aanwezigheid in Syrië, waarbij troepen en materieel, waaronder uit de basis in Tartoes, zijn verplaatst naar Oost-Libië. Het Kremlin ondersteunt Haftar militair, wat zichtbaar was tijdens een recente parade met Russische pantservoertuigen en luchtverdedigingssystemen. Haftar beheerst smokkelaarsnetwerken vanuit Libië, een cruciale vertrekhaven voor migranten die Europa via de Middellandse Zee proberen te bereiken. Sommige Europese politici vrezen dat Poetin via zijn groeiende invloed in Libië opnieuw druk op de EU wil uitoefenen.
Migratie als wapen in hybride oorlogsvoering tegen Europa
De migratiecrisis herinnert aan de situatie van zomer 2021, toen duizenden vluchtelingen werden geholpen door Wit-Russische autoriteiten om de grens met Polen en Litouwen over te steken. Destijds gebruikte Rusland, samen met Wit-Rusland, migratie als instrument om de EU te destabiliseren en af te leiden van de militaire concentraties bij Oekraïne voorafgaand aan de invasie in februari 2022. Volgens het EU-grensagentschap Frontex is Wit-Rusland dit jaar een van de grootste problemen in de strijd tegen illegale migratie, met 5.000 geregistreerde grensovergangen in de eerste zeven maanden van 2025.
EU waarschuwt voor gevolgen nieuwe migratieroute Libië-Wit-Rusland
EU-commissaris voor migratie Magnus Brunner waarschuwde recent in Politico voor het risico dat Rusland migratie als wapen blijft inzetten en dit ook via Libië zal doen. Het gebruik van commerciële luchtvaartmaatschappijen en private vervoerders maskeert deze operaties deels als normale migratiestromen. Indien de Libië-Wit-Ruslandroute systematisch wordt, kan dit leiden tot een gelijktijdige politieke, humanitaire en veiligheidscrisis in Europa, die de collectieve respons zal bemoeilijken en kan escaleren van lokaal naar regionaal niveau.
Politieke verdeeldheid binnen EU versterkt kwetsbaarheid voor Russische strategie
Rusland speelt in op bestaande politieke en sociale spanningen binnen de EU rond migratiebeleid. Dit kan leiden tot verzwakking van de Europese eenheid, versterking van radicale partijen en interne politieke instabiliteit. De dreiging van een nieuwe crisis kan controverses aanwakkeren over migrantenverdeling, grensverantwoordelijkheid en financiering. Dit zou de aandacht van de Europese samenleving en het establishment afleiden van belangrijke externe uitdagingen, zoals de Russische agressie tegen Oekraïne.
Kremlin gebruikt partners als Haftar om afstand te bewaren en ontkennen
Door samen te werken met bondgenoten als Haftar kan Moskou zijn directe betrokkenheid ontkennen en zo een gerichte EU-reactie bemoeilijken. De EU moet daarom een vastberaden en multidimensionale aanpak hanteren, waarbij diplomatie, sanctiedruk en juridische instrumenten, zoals gerechtelijke stappen tegen Minsk en betrokken bedrijven, worden gecombineerd.
Europese Commissie ziet urgentie in aanpak hybride dreiging via migratie
De migratiedruk vanuit Libië en Wit-Rusland onderstreept de noodzaak voor een geïntegreerde EU-strategie die migratiecontrole net zo belangrijk maakt als militaire invloed. Het waarborgen van stabiliteit aan de buitengrenzen is cruciaal om politieke destabilisatie en sociale onrust in grenslanden te voorkomen en zo de cohesie van de EU te behouden.
De recente ontwikkelingen benadrukken de complexiteit van hybride oorlogsvoering waarbij migratie als geopolitiek instrument wordt ingezet, met risico’s die verder reiken dan alleen humanitaire gevolgen.
