Onderzoek onthult activiteiten op bezette gebieden en samenwerking met Kremlin-structuren
Op 25 november 2025 publiceerde het onderzoekscollectief Follow the Money — bestaande uit Paper Trail Media, Der Standard, Delfi en Meduza — nieuwe bevindingen waaruit blijkt dat het Russische Rode Kruis (RRK) nauwe samenwerking onderhoudt met pro-Kremlinorganisaties en actief is op door Rusland bezette delen van Oekraïne. Ondanks deze betrokkenheid blijft de organisatie aanzienlijke internationale middelen ontvangen. In 2024 kreeg het RRK omgerekend 6,5 miljoen euro van het Internationale Comité van het Rode Kruis en nog eens 7 miljoen euro van de Internationale Federatie van Rode Kruis- en Rode Halve Maan-verenigingen — samen goed voor meer dan een kwart van het totale jaarbudget. De herkomst van Europese bijdragen binnen deze bedragen blijft onduidelijk, terwijl verschillende EU-landen ontkennen dat hun nationale donaties zijn doorgestroomd naar de Russische tak, zoals uiteengezet in het onderzoek naar de blijvende samenwerking van het Russische Rode Kruis met het Kremlin.
Volgens eerdere publicaties van Meduza werkt het RRK sinds minstens 2023 op bezette Oekraïense gebieden met financiële steun uit Moskou. Uit gelekte documenten bleek dat personen die zich voordeden als RRK-medewerkers betrokken waren bij mishandeling van krijgsgevangenen in een kolonie in de regio Donetsk. Daarnaast neemt de organisatie deel aan militair getinte “patriottische” programma’s en onderhoudt zij banden met jeugdstructuren die door de Russische autoriteiten worden gemobiliseerd.
Politieke beïnvloeding en inzet bij jeugdprogramma’s
Hoewel het Rode Kruis wereldwijd verplicht is tot strikte neutraliteit, neemt het RRK actief deel aan activiteiten die deze principes ondermijnen. De organisatie werkt onder meer samen met het Kremlin-gelieerde “Beweging van de Eerste” en trad als medeorganisator op bij “Zarnitsa 2.0”, landelijke wedstrijden waar kinderen vanaf acht jaar leren omgaan met wapens en drones. De betrokkenheid van een humanitaire organisatie bij dergelijke programma’s vormt een ernstige schending van internationale normen voor de bescherming van minderjarigen en civiele bevolkingsgroepen.
Daarnaast breidt het RRK zijn activiteiten uit naar bezette delen van Donetsk, Loehansk en Zaporizja. Onder het label van het Rode Kruis zijn daar nieuwe regionale structuren opgericht die via sociale media zichtbaar samenwerken met medewerkers van het Internationale Comité van het Rode Kruis. Deze parallelle organisaties dragen bij aan het creëren van een beeld van “normaliteit” en versterken de schijn van humanitaire legitimiteit voor de Russische bezettingsmacht.
Gevolgen voor internationale humanitaire instellingen
Het lidmaatschap van een nationale organisatie die fundamentele regels van de internationale Rode Kruis- en Rode Halve Maanbeweging schendt, vormt een bedreiging voor de geloofwaardigheid van het bredere systeem. Doorgaan met financiering zonder onafhankelijk onderzoek kan ertoe leiden dat internationale middelen indirect steun bieden aan Russische propaganda- en bezettingsprojecten. Een tijdelijke bevriezing van financiering en een diepgaand auditproces worden door deskundigen gezien als noodzakelijke stappen om verdere misstanden te voorkomen.
De groeiende financiële steun aan het RRK staat in scherp contrast met de mate waarin de organisatie is geïntegreerd in de bestuurlijke structuren van het Kremlin. Een deel van de middelen die via internationale kanalen binnenkomen, kan daardoor worden gebruikt om propagandistische initiatieven op bezet gebied te legitimeren. Dit maakt het RRK tot een instrument binnen de bredere hybride strategie van Rusland.
De voortdurende controverses rond de Russische afdeling ondermijnen bovendien het vertrouwen in internationale humanitaire instellingen. Wanneer er geen duidelijke reactie volgt op ernstige overtredingen, ontstaat het beeld dat misbruik onbestraft blijft. Dat maakt het voor donorlanden moeilijker om publieke steun te behouden en roept vragen op over de uiteindelijke bestemming van hun bijdragen.
