Als kredietaanbieders meer informatie krijgen over personen aan wie ze een lening aanbieden, kunnen problematische schulden worden voorkomen. Dat stellen onderzoekers van de Autoriteit Financiële Markten. Zij zien dat andere schulden en een jonge leeftijd de kans op betalingsachterstanden vergroten.
Nederland telt 700.000 huishoudens met problematische schulden. Ze hebben vaak problemen met een lening die ze niet kunnen afbetalen, naast schulden bij bijvoorbeeld de zorgverzekeraar of de Belastingdienst. Het kost de maatschappij jaarlijks 8,5 miljard euro.
Onderzoekers van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) hebben onderzocht welke kenmerken de mensen met een geregistreerde schuld hebben. Aan de hand daarvan zouden kredietaanbieders hun klantensysteem beter kunnen checken op risico’s. “Het lukt de overheid namelijk niet om deze schulden te voorkomen”, zegt Daniëlle de Jager van de AFM.
De toezichthouder ontdekte dat een aantal omstandigheden bij huishoudens vaak samengaan met een problematische schuld. De onderzoekers vergeleken huishoudens met betalingsachterstanden steeds met huishoudens zonder betalingsachterstanden.
De huishoudens die lenen en niet op tijd terug kunnen betalen, hebben minder vaak een vaste baan dan huishoudens die lenen en daarbij niet in de problemen raken. Ook lopen ze vaker achter met het betalen van de zorgverzekering. Verder gaat het om gezinnen of alleenstaanden die een groter deel van hun inkomsten uit uitkeringen krijgen.
Verder speelt leeftijd een rol; zo hebben mensen die in 1990 of later zijn geboren vaker betalingsproblemen dan oudere mensen. Verder zien de onderzoekers dat het beëindigen van een relatie of een dienstverband verband houdt met schulden.
Schulden stapelen zich op
De alarmbellen zouden ook moeten afgaan als iemand al meerdere schulden heeft. 16 procent van huishoudens met betalingsachterstanden heeft vijf of meer leningen lopen, zagen de onderzoekers. Onder huishoudens die lenen zonder problemen is dat 5 procent, zoals hieronder te zien is.
“De kans op een achterstand is groter als er al achterstanden zijn”, zegt De Jager. “Het gaat als een sneeuwbal die rolt en almaar groter wordt.”
Het lijkt de AFM raadzaam dat het Bureau Krediet Registratie (BKR) signalen over niet-betaalde rekeningen niet alleen naar gemeenten stuurt, maar ook naar kredietaanbieders. Het gaat dan bijvoorbeeld om achterstallige betalingen van de zorgverzekering of de gasrekening.
Kredietverstrekkers krijgen al signalen van de BKR over andere betalingsachterstanden van hun klanten. “AFM moedigt het gebruik van deze dienst aan en verwacht dat kredietaanbieders actief reageren op deze signalen.”
Verder zouden kredietaanbieders extra op jonge leners moeten letten en zouden ze regelmatig moeten informeren naar grote gebeurtenissen in iemands leven, zoals een relatiebreuk. In januari gaat de AFM hierover in gesprek met de sector.
Meeste achterstanden bij doorlopend krediet
Zes op de tien huishoudens in Nederland hebben een lening uitstaan, anders dan een hypotheek. Het gaat dan om rood staan, een auto op afbetaling, of een lening bij een online webshop. Dat noemen we consumptief krediet.
Onder de zogeheten verzendhuiskredieten zijn het vaakst betalingsachterstanden. Dat zijn online winkels die een shopkrediet verstrekken, dat in termijnen moet worden terugbetaald. 15 procent van deze leningen wordt niet op tijd terugbetaald.
De meeste mensen hebben problemen met het terugbetalen van een doorlopend krediet. 98.000 huishoudens slagen er niet in om deze lening tijdig af te lossen. Dat is 2 procent van het totale aantal mensen met een doorlopend krediet, waar ook rood staan onder valt.
