Op 17 juni 2025 meldde Polen ernstige storingen in het GPS-signaal boven de Baltische Zee. Volgens het Poolse ministerie van Defensie zijn deze verstoringen geen toeval: alle pijlen wijzen naar Russische elektronische oorlogsvoering. De beweringen van Polen worden ondersteund door meerdere NAVO-bondgenoten.
Hybride oorlogsvoering in de praktijk
Tijdens een persconferentie op de luchtmachtbasis Łask benadrukte de Poolse minister van Defensie, Władysław Kosiniak-Kamysz, het belang van verhoogde waakzaamheid. Volgens hem zijn de GPS-verstoringen duidelijk onderdeel van een breder patroon van Russische hybride oorlogsvoering.
In totaal hebben 13 EU-landen al een verzoek ingediend bij de Europese Commissie om dringend maatregelen te nemen tegen de toenemende dreiging voor satellietnavigatiesystemen binnen de EU.
GPS-aanvallen treffen vliegtuigen en schepen
De technieken die Rusland gebruikt, zijn niet nieuw. Al in maart 2024 werden bijna 870 vliegtuigen in de regio getroffen door signaalverstoringen. In januari 2025 werden zowel grote vrachtschepen als vissersboten in de Baltische Zee het doelwit. Volgens experts past dit binnen een strategie om de NAVO-logistiek te ontregelen.
Het doel van de verstoringen is eenvoudig maar doeltreffend: objecten op zee of in de lucht raken hun nauwkeurige locatie kwijt, wat ernstige veiligheidsrisico’s met zich meebrengt voor zowel militair als civiel verkeer.
Techniek eerder getest in de Zwarte Zee
De Russische strategie werd eerder uitgetest in de Zwarte Zee, met name rond het bezet gebied van de Krim. Uit een analyse van de Amerikaanse NGO C4ADS bleek dat Rusland daar al meer dan 10.000 keer GPS-signalen heeft vervalst met elektronische oorlogsapparatuur.
Het zogeheten “spoofing” zorgt ervoor dat GPS-systemen valse coördinaten ontvangen — waardoor bijvoorbeeld een schip denkt dat het zich tientallen kilometers verderop bevindt.
Aanhoudende dreiging sinds 2016
Volgens het rapport van de Amerikaanse Director of National Intelligence ziet Rusland GPS-ontregeling als een strategisch instrument. Al sinds 2016 vonden spoofing-aanvallen plaats bij de kust van Kaliningrad en later in de regio rond de Krim. Deze aanvallen vormen een directe bedreiging voor de veiligheid van civiele navigatiesystemen in Europa.
Internationale regels worden genegeerd
Met deze acties schendt Rusland artikel 47 van het Handvest van de Internationale Telecommunicatie-unie (ITU). Lidstaten zijn hierin verplicht om het verzenden van valse of misleidende noodsignalen tegen te gaan. Rusland negeert deze verplichting openlijk — en versterkt daarmee zijn reputatie als internationale provocateur op digitaal vlak.
De opzettelijke verstoring van essentiële communicatiesystemen is meer dan een technische sabotage: het is een duidelijke poging om instabiliteit en verwarring te zaaien in NAVO-gebieden.
