Banken houden elkaars rentes erg goed in de gaten en stemmen zo eigenlijk hun tarieven stilzwijgend af, ziet toezichthouder ACM. En omdat consumenten niet snel van bank wisselen, zijn er te weinig prikkels om de spaarrente sneller te verhogen. Dus moeten overstapdrempels omlaag.
Banken voelen te weinig druk om hun spaarrente te verhogen, constateert de ACM na onderzoek naar de Nederlandse spaarmarkt op verzoek van het ministerie van Financiën. En dus bleven spaarrentes bij de grote banken in het afgelopen anderhalf jaar achter bij de oplopende rente van de Europese Centrale Bank (ECB), die nu hoger is dan ooit.
Het overgrote deel van de consumenten bankiert bij een van de drie grote banken (ABN AMRO, ING en Rabobank) en heeft daar ook een spaarrekening. De drie banken hebben hun rentes al sinds oktober 2023 niet meer verhoogd en hanteren veel lagere spaarrentes (1,5 tot 1,7 procent) dan kleine of buitenlandse banken.
“De concurrentie werkt onvoldoende”, zegt ACM-bestuursvoorzitter Martijn Snoep. Volgens de toezichthouder zijn er geen aanwijzingen van verboden afspraken tussen de banken over de hoogte van de rente. Maar ze houden elkaars tarieven nauwgezet in de gaten en volgen elkaar op de voet in plaats van te concurreren.
Zo is er volgens de ACM sprake van “stilzwijgende afstemming”. Dat is niet verboden, maar het effect op de consument is hetzelfde als bij een verboden kartel. De rentes blijven namelijk lager dan in de situatie dat banken wél met elkaar zouden concurreren om spaarders te lokken.
Consument ervaart drempels bij overstappen
Dat spaarders weinig overstappen tussen banken komt ook omdat velen de voorkeur geven voor een grote Nederlandse bank. Bij kleine en buitenlandse banken zijn rentes hoger, maar veel spaarders wagen die sprong niet. De ACM schrijft dat een deel van de consumenten zich onvoldoende bewust is van alternatieve spaarproducten met hogere rentes.
Ook ervaren consumenten drempels om over te stappen. Sommige banken verplichten je namelijk om bij het openen van een spaarrekening ook een betaalrekening bij die bank te nemen. En de ACM stelt dat het complex is om spaarproducten te vergelijken. “Dus moeten overstapdrempels omlaag”, zegt Snoep. De toezichthouder bepleit dat de overheid koppelverkoop van betaal- en spaarrekeningen verbiedt.
Verder moet de informatie over spaarproducten duidelijker, met heldere rekenvoorbeelden. En er zou een overstapservice moeten komen, waarbij banken verplicht worden om de overstap voor de consument goed te regelen.
