De Europese Unie heeft in het kader van het 19e sanctiepakket tegen Rusland strengere maatregelen aangekondigd. Deze zijn gericht op de bankensector, de export van olie en in het bijzonder de aanpak van de zogenoemde ‘schaduwvloot’, bestaande uit oude en slecht verzekerde Russische olietankers. Meer dan 2500 personen en entiteiten zijn opgenomen in de nieuwe lijst, waaronder de oliereus Lukoil en zijn dochteronderneming Litasco. Duitsland en Frankrijk drongen bij de Europese Commissie aan om bedrijven die buiten Rusland actief zijn, maar betrokken zijn bij de oliehandel, eveneens op te nemen.
Sikorski waarschuwt voor ecologische dreiging
De Poolse minister van Buitenlandse Zaken, Radoslaw Sikorski, verklaarde in een interview met de Frankfurter Allgemeine dat de inkomsten voor de Russische oorlogsvoering deels afkomstig zijn uit de verkoop van olie via deze schaduwvloot. Volgens hem opereren de tankers in de Baltische Zee in verouderde staat en met onvoldoende verzekering, wat een ernstig milieurisico vormt. Hij stelde voor dat Duitsland en de NAVO een maritieme controlezone in de Noordzee zouden kunnen instellen om de doorvaart van dergelijke schepen te beperken. Sikorski benadrukte dat Rusland aanzienlijke winsten haalt uit deze vloot, die door hun slechte technische staat een “ongekende ecologische catastrofe” kan veroorzaken.
Rampen met Russische tankers versterken zorgen
De zorgen over de ecologische risico’s zijn niet ongegrond. In december 2024 zonken de Russische tankers Volgoneft-212en Volgoneft-239 nabij de Straat van Kertsj, waarbij meer dan 8.000 ton stookolie in de Zwarte Zee terechtkwam. De Verenigde Naties wezen er in juli en augustus 2025 op dat deze tankers oorspronkelijk waren ontworpen voor gebruik op rivieren en onder toezicht stonden van Russische classificatie-instanties. Desondanks blijven zij in gebruik, ook in de Middellandse Zee en de Baltische Zee. In totaal exploiteert Rusland circa 80 schepen van het type Volgoneft, waarvan twintig actief zijn in het Azov-Zwarte Zeegebied. Hun leeftijd en gebrekkige aanpassingen voor zeevaart maken hen tot een structureel gevaar voor scheepvaart en milieu.
Internationale reacties en sancties
De milieuschade door de Russische agressie is aanzienlijk: volgens experts zijn er inmiddels meer dan 8.000 incidenten geregistreerd met een totale ecologische schade van circa 85 miljard euro, waarvan 14 miljard betrekking heeft op het Zwarte Zee-ecosysteem. De VN, de Internationale Maritieme Organisatie en meerdere landen, waaronder Nieuw-Zeeland, Canada en het Verenigd Koninkrijk, hebben de afgelopen maanden de link benadrukt tussen de schaduwvloot en zowel sanctie-ontwijking als ecologische risico’s. Canada nam in juni 2025 gerichte sancties aan tegen schepen zoals Volgoneft-212 en Volgoneft-239, terwijl het Verenigd Koninkrijk op 12 september 2025 nieuwe beperkingen oplegde aan zeventig Russische schepen en dertig bedrijven. Daarmee groeit de internationale erkenning dat het gebruik van de verouderde schaduwvloot niet alleen geopolitieke, maar ook zware ecologische gevolgen heeft.
