Er komt voorlopig een verbod op het gebruik van staalslakken op plekken waar dat een risico kan zijn voor de volksgezondheid. Dat laat demissionair staatssecretaris Thierry Aartsen van Milieu weten aan de Tweede Kamer. Een meerderheid van de Kamer had aangedrongen op een tijdelijk verbod.
Een jaar lang is het niet toegestaan om staalslakken te gebruiken op plekken waar bijvoorbeeld direct contact met het materiaal of het stof daarvan mogelijk is, zoals fietspaden, wandelpaden en speelterreinen. Het ministerie komt met een vergunningsplicht voor andere toepassingen op land “om veilig gebruik te garanderen”.
Wat zijn staalslakken?
Staalslakken worden in Nederland gemaakt door Tata Steel. Het is een overblijfsel na de productie van staal en ziet eruit als grijs steenachtig spul dat zware metalen bevat. Tata Steel kan er niets mee, maar produceert wel zo’n 650.000 ton staalslakken per jaar. Dat komt neer op zo’n 26.000 vrachtwagens.
De Nederlandse overheid stimuleert de zogeheten circulaire economie: afval moet zoveel mogelijk worden hergebruikt. Bedrijven die staalslakken produceren en verkopen bestempelen het daarom graag als bouwmateriaal en niet als afval.
Het grijze, steenachtige materiaal dat overblijft na de productie van staal wordt vaak gebruikt als goedkoop bouwmateriaal, bijvoorbeeld bij de aanleg en versteviging van wegen, dijken en vaargeulen.
Maar het RIVM concludeerde dat er schadelijke stoffen vrijkomen als staalslakken in contact komen met regen- en grondwater. Ook kunnen mensen klachten krijgen zoals bloedneuzen.
De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) waarschuwde al twee keer dat staalslakken ondanks de toepassing van geldende wet- en regelgeving milieuschade veroorzaken. Ook de Algemene Rekenkamer trok aan de bel en vroeg om ingrijpen.
Niet bij kinderspeelplekken
Uit onderzoek van Nieuws & Co en Nieuwsuur (NOS/NTR) bleek dat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat tweemaal de milieurisico’s van het restproduct verzweeg en Tata Steel hielp bij de afzet.
De inmiddels opgestapte staatssecretaris Jansen van Milieu riep bedrijven vervolgens met klem op staalslakken niet te gebruiken op plekken waar kinderen spelen. Kinderen zouden het spul in hun mond kunnen stoppen en dat is vooralsnog niet in de regelgeving meegenomen.
Veiligheid hoogste prioriteit
Zijn opvolger, Aartsen, zegt dat veiligheid voor hem de hoogste prioriteit heeft. “Rapporten en signalen uit de praktijk wijzen op gezondheidsrisico’s voor mensen en dieren op plekken waar staalslakken worden gebruikt”, aldus Aartsen, die stelt dat met de huidige regels geen veilig gebruik van staalslakken te garanderen is.
Hij wil de pauze gebruiken om “goed onderzoek” te doen naar de risico’s van staalslakken en mogelijk alternatief gebruik. Het gebruiken van staalslakken in groot oppervlaktewater blijft wel toegestaan. Volgens Aartsen heeft onderzoek uitgewezen dat daar geen gezondheids- of milieurisico’s aan verbonden zijn.
Dat geldt ook als staalslakken zijn verwerkt tot betonsteen, worden gebruikt als toeslagmateriaal in beton of asfalt, of worden gebruikt als bindmiddel met een percentage van minder dan 20 procent.
