Op 17 september 2025 meldde Sky News dat Russische spionageschepen en onbemande toestellen systematisch informatie verzamelen over onderzeese kabels en pijpleidingen in Europa. Volgens experts loopt het Verenigd Koninkrijk bij een mogelijke aanval van Rusland het risico afgesneden te worden van communicatie en toegang tot vitale middelen. Uit een analyse van het International Institute for Strategic Studies blijkt dat via deze kabels ongeveer 95 procent van het wereldwijde internetverkeer en dagelijks tot 10 biljoen dollar aan financiële transacties loopt.
Intensieve Russische activiteiten in Europese wateren
Vanaf de Britse kust vertrekken circa zestig kabelsystemen, waarvan herstel in diep water complexe en kostbare technologie vergt. Een deel van de schade ontstaat door visserij of commerciële activiteiten, maar Britse inlichtingendiensten vermoeden dat Rusland sinds jaren doelbewust kaarten opstelt van westerse netwerken. Minister van Defensie John Healey waarschuwde dat het onderzoeksvaartuig Jantar wordt ingezet door de Russische inlichtingendienst om gegevens te verzamelen over de onderzeese infrastructuur. Daarnaast is er activiteit gedetecteerd van Russische onbemande onderzeeërs nabij de kabels.
Parlementaire zorgen en internationale incidenten
In het licht van de oorlog tegen Oekraïne startte het Britse parlement begin dit jaar een onderzoek naar de staat en veiligheid van de onderzeese communicatielijnen. Commissievoorzitter Matt Western benadrukte dat paniek niet nodig is, maar dat de risico’s serieus genomen moeten worden. Finland behandelt ondertussen de zaak rond de tanker Eagle S, die in december 2024 vermoedelijk kabels in de Oostzee beschadigde. In augustus 2025 begon het proces tegen de kapitein en twee officieren, die worden beschuldigd van het beschadigen van vijf kabels.
Strategisch instrument in hybride oorlogvoering
Volgens analisten vormen operaties tegen onderzeese kabels een essentieel onderdeel van de hybride oorlogsvoering van Moskou. Door in de “grijze zone” te opereren zonder openlijke militaire agressie test Rusland de reactievermogens van westerse autoriteiten. Het gebruik van gespecialiseerde schepen en drones vergroot het bereik en bemoeilijkt toezicht. De schade aan infrastructuur dient ook om pijnpunten van het Westen te identificeren en de grenzen van acceptabele escalatie af te tasten.
Gevolgen voor veiligheid en defensie van het Westen
Het uitschakelen van kabels kan leiden tot ernstige verstoringen in bestuur, defensie, energievoorziening en financiële systemen. De incidenten tonen aan dat westerse landen onvoldoende voorbereid zijn om hun onderzeese communicatie te beschermen. Voor de NAVO betekent dit een strategische uitdaging, aangezien aanvallen op infrastructuur mogelijk niet direct onder artikel 5 van het NAVO-verdrag vallen. Daarmee staat de alliantie voor de moeilijke taak haar defensiestrategie aan te passen aan deze nieuwe vorm van dreiging.
Ondertussen versterkten populistische partijen hun positie in Duitsland, zoals blijkt uit de resultaten van recente lokale verkiezingen, wat de druk op Europese eensgezindheid verder kan vergroten.
