Na bijna twee jaar heeft China het importverbod op Japanse vis en zeevruchten deels opgeheven. Het verbod werd ingesteld in augustus 2023, nadat Japan was begonnen met het lozen van behandeld radioactief afvalwater uit de beschadigde kerncentrale in Fukushima.
Internationale inspecteurs, onder wie Chinese, hebben vastgesteld dat er geen onregelmatigheden zijn aangetoond. Europa had de exportbeperkingen voor Japanse vis in juli 2023 al in het geheel opgeheven.
De Chinese importhervatting geldt echter niet voor producten uit tien Japanse regio’s, waaronder Fukushima en Tokio, waar nog steeds dezelfde beperkingen van kracht blijven die dateren uit de nasleep van de kernramp in 2011. Voor visverwerkende bedrijven die willen exporteren naar China gelden strikte voorwaarden: ze moeten zich registreren en hun producten laten controleren op stralingswaarden.
“Dat gebeurt hier al sinds de kernramp”, vertelt Joost Kralt van de Universiteit van Fukushima. Hij woont sinds tien jaar in de provincie Fukushima en houdt de situatie nauwlettend in de gaten. “Het imago van dit gebied zal nog lange tijd verbonden zijn met de ramp, en China staat daar vrij streng tegenover. Het zat er daarom dik in dat de visserij hier met de verlichting van de boycot nog niet aan de beurt zou zijn.”
Andere regionale importeurs staan Japanse vis ook op hun eigen tempo weer toe. Taiwan hief vorig jaar alle beperkingen op, maar Zuid-Korea verbiedt nog steeds de import uit bepaalde Japanse streken, zoals Fukushima.
Diplomatiek signaal
De beslissing van China wordt in Japan desondanks gezien als een positief diplomatiek signaal. De relatie tussen beide landen stond al jaren onder druk vanwege toenemende militaire- en handelsspanningen. Maar de band lijkt voorzichtig te verbeteren. Eerder deze maand spraken de Japanse premier Shigeru Ishiba en de Chinese president Xi Jinping elkaar op een internationale top. Toen kwam ook de handelsboycot aan bod.Yoshio Akiba in zijn viswinkel in Fukushima
Voor Japanse vissers en winkeliers in Fukushima symboliseert de versoepeling een stap in de goede richting, al blijft de onzekerheid groot. “Alle vis die hier wordt gevangen is al onderhevig aan metingen. Daaruit is duidelijk dat er geen sprake is van straling. Alles is schoon”, vertelt Yoshio Akiba, die een viswinkel runt in Fukushima.
Akiba schept een spartelende platvis van een halve meter uit een watertank en laat die trots zien. “Deze komt hier uit de zee”, vertelt hij. “En ook de rode baars hier is een delicatesse”, vervolgt de vishandelaar terwijl hij langs de gevulde koelkasten van de winkel loopt richting zijn werkbank. Vingervlug haalt hij een mes tevoorschijn en fileert met precisie de twee vissen die hij net uit de koeling heeft getrokken. “Het is lekker en van goede kwaliteit, daarom is het jammer dat onze vissen nog niet naar China toe mogen.”
Vertrouwen terugwinnen
China en Japan hadden eerder al afgesproken dat monsters van zeewater en zeeleven rond Fukushima ook door derde landen worden geanalyseerd, onder toezicht van het Internationaal Atoomenergieagentschap. Ook Chinese experts zitten in de beoordelingscommissie. Dat was een eis van China, waarover maandenlang is onderhandeld tussen de landen.Een IAEA-inspecteur bekijkt vis uit de wateren rond Fukushima (foto uit oktober 2023)
“Maar het is vooral het vertrouwen van buitenlandse consumenten dat teruggewonnen moet worden. En dat gaat tijd kosten”, zegt universitair docent Kralt. “Het is jammer dat Fukushima nog zo’n stigma heeft en het is de vraag wat ze hier nog moeten doen om China te overtuigen. Maar dat de rest van Japan wel mag beginnen met de export, is in ieder geval een stap in de goede richting.”
Scepsis bij Chinezen
De Chinese consument weer warm laten lopen voor Japanse vis, gaat nog niet eenvoudig blijken. Twee jaar lang hoorden Chinezen van hun overheid dat “Japanse vis rondzwemt in radioactief water” en dus geweerd moest worden van de Chinese markt. De scepsis onder de Chinese bevolking blijkt ook duidelijk op sociale media. “Laat onze leiders het eerst maar eens eten!”, schreef een gebruiker uitdagend.
De hervatting van de handel zal pas over enkele maanden merkbaar zijn, als alle registratieprocedures zijn doorlopen. Tot die tijd blijft het wachten voor Japanse vissers en exporteurs.
Andere regionale importeurs lijken ook langzaam hun beperkingen op te heffen. Taiwan staat alle Japanse vis sinds vorig jaar weer toe.
