Redactie
Alle partijen in de Tweede Kamer zijn het erover eens dat de overheid subsidie kan verstrekken aan staalfabrikant Tata Steel om te verduurzamen. Maar Kamerleden worstelden dinsdagavond nog met de voorwaarden en hoe Tata Steel aan de milieuafspraken kan worden gehouden.
In het debat over de toekomst van Tata Steel was iedereen het er dinsdagavond over eens dát er voor de staalfabrikant een toekomst is in Nederland. Ook stond niet ter discussie dat de schadelijke uitstoot omlaag moet om de gezondheid van omwonenden te beschermen.
Maar de Kamerleden waren duidelijk nog aan het aftasten wat eigenlijk hun rol is in het proces om tot een zogeheten maatwerkafspraak te komen met Tata Steel. Demissionair minister Micky Adriaansens (Economische Zaken en Klimaat) hoopt dit jaar zo’n afspraak te maken, waarbij Tata staatssteun krijgt in ruil voor verduurzaming.
Verschillende partijen vroegen om harde voorwaarden te stellen aan een miljardensubsidie. Bijvoorbeeld dat er alleen geld wordt verstrekt nadat experts een uitgebreid gezondheidsadvies hebben opgemaakt (GroenLinks-PvdA), dat Tata vooral zelf geld moet ophalen bij banken en andere financiers (NSC), dat grondstoffenvelden binnen twee jaar moeten worden overkapt (D66) en dat Tata moet betalen voor de torenhoge kosten van bodemsanering als het bedrijf toch vertrekt (PVV).
Kabinet wil onderhandelingsruimte
Het kabinet wil op geen van die zaken harde toezeggingen doen, hooguit krijgen de Kamerleden te horen dat het kabinet zo’n oproep meeneemt naar de onderhandelingstafel. Ook blijft onduidelijk hoeveel gezondheidswinst het kabinet nou eigenlijk wil boeken in 2030. Dat is onderdeel van de onderhandelingsstrategie, en die houden de bewindslieden liever nog even geheim.
Adriaansens vraagt de Tweede Kamer om “een mandaat, geen dictaat”. De Kamerfracties kunnen de onderhandelingen niet “aan de voorkant vasttikken”, aldus de minister. Er moet wel ruimte blijven om te onderhandelen.
Het zorgt voor een wat ongemakkelijk debat, waarin onduidelijk blijft wat het effect zal zijn op de subsidieafspraak met Tata Steel. De Tweede Kamer zal die uiteindelijke overeenkomst nog moeten goedkeuren, maar dan is het voor de volksvertegenwoordigers te laat om elementen toe te voegen of weg te strepen.
Steun voor staatsbelang
Dinsdagavond bleek wel dat er opvallend veel steun is voor een staatsbelang in Tata Steel. Daarvan is SP-leider Jimmy Dijk groot voorstander, om meer zeggenschap te krijgen over de verduurzaming. Zonder staatsbelang vreest hij geldverspilling. “Dan is er miljarden, ka-tsjing, in de zakken van de Indiase eigenaars gekomen en zijn we geen steek verder.”
Dijk vond steun voor zijn plan bij de helft van de beoogde rechtse coalitie. De PVV vindt het “prima” als de overheid een belang neemt, zei Rachel van Meetelen van de partij, al liet zij de exacte uitwerking aan de onderhandelingstafel. Ook BBB-Kamerlid Henk Vermeer vindt een staatsbelang “niet zo’n gek idee”.
De andere helft van de nieuwe coalitie, VVD en NSC, is geen voorstander van een staatsdeelneming. Dat geldt ook voor Adriaansens, die op een andere manier hoopt te zorgen voor de afdwingbaarheid van de afspraken met Tata Steel. “De overheid moet doen waar ze goed in is”, zei ze. Adriaansens wil er wel voor zorgen dat subsidiegeld kan worden teruggevorderd als de staalfabrikant zich niet aan de afspraken houdt.
Na zes uur Kamerdebat lijkt er voor de onderhandelaars van Adriaansens weinig te zijn veranderd. De Tata-medewerkers die aanwezig waren op de publieke tribune van de Tweede Kamer verlaten in positieve stemming het gebouw. Zelfs enkele kritische omwonenden van Tata Steel constateren na afloop dat het bedrijf de subsidie zo goed als binnen heeft.
