Het wordt zo druk op de Noordzee met windmolens, CO2-opslag, gaswinning en scheepvaart, dat er betere afspraken nodig zijn om alles een plek te geven, zeker als er ook nog ruimte moet blijven voor natuur, visserij en oefenterreinen voor defensie. Dat stelt TNO in een nieuw onderzoek over de gevolgen van de energie-infrastructuur op de Noordzee.
Vanaf het strand lijkt het nu nog mee te vallen. Het zijn een paar luciferstokjes aan de horizon en iets wat op een blokkendoos lijkt, maar van dichtbij is het één van de grote windmolenparken en een reusachtig containerschip op weg van Rotterdam naar Hamburg.
Vanuit de lucht zie je niet alleen de schepen en de windmolens, maar ook de gasplatforms. En dan ligt ook de bodem nog bezaaid met kabels en leidingen om de energie die wordt opgewekt aan land te brengen. Wat vroeger vooral het terrein was van vissers en een enkel koopvaardijschip, verandert in snel tempo in een groot industrieel energiepark.
De Noordzee wordt niet voor niets ‘Europa’s nieuwe grote energiecentrale’ genoemd. Ook animaties van TNO tonen een overweldigende drukte.
De huidige durkte op de Noordzee
Huidige én geplande windparken op de kaart: het wordt nog drukker op de Noordzee
Er zijn weliswaar afspraken, maar de verschillende sectoren zijn volgens TNO toch vooral bezig met hun eigen activiteit, dus zowel nationaal als internationaal is het een soort ‘handdoekje leggen’.
TNO onderzocht de situatie op de Noordzee in opdracht van zo’n veertig betrokken bedrijven en organisaties verenigd in het North Sea Energy consortium. In het rapport wordt gepleit voor een meer samenhangende aanpak, want de windparkbouwers, olie- en gasbedrijven, vissers, koopvaardijschepen en defensie zitten elkaar al snel in de weg.
Ongelukken voorkomen
Dichtbij de windparken mag bijvoorbeeld niet worden gevaren door vissers en koopvaardijschepen, om ongelukken te voorkomen. Windparken mogen niet te dicht bij een gasplatform worden gebouwd, omdat het personeel op zo’n platform met helikopters wordt ingevlogen en vissers willen niet dat er windparken worden gebouwd op plekken waar veel gevangen kan worden. Daarbij heeft ook Defensie dan nog grote oefenterreinen op zee, zo oefent de luchtmacht bij Vlieland.
En je zou het bijna vergeten, maar de Noordzee is ook een groot natuurgebied met Natura 2000-gebieden. Er is veel meer leven onder water dan de argeloze kijker vanaf het strand vermoedt. Op het congres dat TNO vandaag organiseert in Amsterdam spreekt daarom ook duiker, cameraman en filmmaker Peter van Rodijnen. Hij dook in zes jaar tijd zo’n duizend keer onder water voor de natuurfilm ‘De Wilde Noordzee.’
Kijk hier naar de indrukwekkende onderwaterbeelden en het gesprek met Peter van Rodijnen, dat de NOS afgelopen jaar had toen de film in première ging:
Filmmaker over De Wilde Noordzee: ‘Je kunt niet beschermen wat je niet kent’
Over het effect van de windparken op de Noordzee op de natuur is nog maar weinig bekend. Wel zijn wetenschappers ervan overtuigd dat er gevolgen zijn. Zo is er het effect van ‘windschaduw’: windparken remmen de wind als het ware af. In het Verenigd Koninkrijk leidt dit al tot onrust. Eigenaren van bestaande windparken vrezen dat nieuwe parken hen bijna letterlijk de wind uit de zeilen neemt.
Vooral de grote windparken nemen veel ruimte in beslag. Op dit moment staat er voor 4,7 gigawatt aan vermogen opgesteld op het Nederlandse deel van de Noordzee. In 2033 wordt dat 21 gigawatt. Driekwart van het huidige elektriciteitsgebruik komt dan van wind op zee.
Zolang iedereen zijn handdoekje blijft leggen op een eigen stukje zee, blijven we versnipperd. We hebben één integrale langetermijnaanpak nodig.René Peters, directeur energie-infrastructuur TNO
Nieuw zijn de activiteiten voor CO2-opslag. Op dit moment wordt de pijpleiding aangelegd, waarmee CO2 van de Rotterdamse industrie wordt opgeslagen in een leeg gasveld onder de Noordzee. Plannen om dat voor veel meer bedrijven te doen op andere plekken op de Noordzee zijn in een vergevorderd stadium.
Samen met de al bestaande activiteiten maakt dat een betere afstemming noodzakelijk, zegt TNO. “Zolang iedereen zijn handdoekje blijft leggen op een eigen stukje zee, blijven we versnipperd. We hebben één integrale langetermijnaanpak nodig met energie, ecologie en economie samen aan tafel”, zegt René Peters, directeur energie-infrastructuur van TNO.
De verantwoordelijkheid voor de activiteiten op de Noordzee is in Nederland verspreid over verschillende ministeries. Peters geeft een nieuw kabinet de suggestie mee om onze zuiderburen te volgen: in België heeft de Noordzee een eigen minister.
