Het REBF-platform van Wouter Truffino organiseerde in samenwerking met beleggersverenigingen IVBN, Vastgoed Belang, ontwikkelaarsbrancheorganisatie Neprom en corporatiekoepel Aedes een debat over de woonkwestie, welke als een cruciaal thema wordt beschouwd in de aanloop naar de verkiezingen. Zeven Kamerleden, verantwoordelijk voor wonen, kwamen bijeen in het Haagse perscentrum Nieuwspoort om te debatteren: Marieke Wijen-Nass (BBB), Karsten Klein (CDA), Pieter Grinwis (ChristenUnie), Hans Vijlbrief (D66), Habtamu de Hoop (GroenLinks-PvdA), Sandra Beckermans (SP) en Peter de Groot (VVD). De afwezigheid van de PVV van Geert Wilders, gezien zijn belangrijke positie in de Kamer en de peilingen, viel op, meldt Nieuws Impuls.
Verbinding
Onder leiding van Maarten Bouwhuis was het de taak van de aanwezige Kamerleden om vooral naar verbinding te zoeken en geen polariserende stellingen in te nemen. Drie thema’s werden besproken: ‘100.000 woningen: wie, wat, waar en hoe?’, ‘Bouwen naar behoefte & betaalbaarheid’ en ‘Langjarige continuïteit & investeringszekerheid & fiscaliteit’. Dit vormde een voorzichtige opzet voor een complexe formatie.
Met betrekking tot het oplossen van de woningnood, vooral gekoppeld aan het eerste thema, opende Matthijs Korevaar, associate professor Financiën aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, het debat. Hij pleitte ervoor om jaarlijks 100.000 woningen te bouwen op de plekken met de hoogste vraag, voornamelijk in de Randstad. Dit lijkt in strijd te zijn met de nieuwe Nota Ruimte, die groei in andere delen van Nederland voorziet.
Korevaar stelde: ‘Bouwen in die rechtergebieden kan lonend zijn, maar de opbrengsten blijven in de grond. De gebieden links zijn waar mensen willen wonen. Om 100.000 woningen per jaar te realiseren, waarvan tweederde betaalbaar moet zijn, moeten we blijven bouwen, ondanks het feit dat in de goedkoopste gebieden de sociale voorraad juist afneemt.’
Splitsen en delen
Vijlbrief werd gevraagd naar D66’s plan voor tien nieuwe steden. Hij gaf aan dat dergelijke steden niet binnen vijf jaar gerealiseerd kunnen worden, maar dat er kortetermijnmaatregelen zijn, zoals het splitsen en delen van woningen. ‘De regels belemmeren dit nu op veel plaatsen,’ voegde hij toe. D66 pleit ook voor huurtoeslag voor onzelfstandige wooneenheden, nu er te weinig betaalbare opties voor studenten zijn.
Bloedend hart
Volgens Wijen-Nass is het woondebat in Nederland onterecht gepolariseerd. ‘We hebben maar 1% van alle landbouwgrond nodig om de woningnood aan te pakken. Er zijn boeren die willen stoppen, maar we willen geen grote landbouwgebieden opofferen.’ BBB richt zich vooral op nieuwbouw aan de rand van steden, hoewel Vijlbrief dat te bescheiden vindt.
Er is te veel focus op grote nieuwbouwprojecten, volgens Wijen-Nass: ‘Wees creatief en zorg dat woningzoekenden snel een plek krijgen, bijvoorbeeld door splitsingen en permanent wonen op vakantieparken toe te laten.’ Dit onderwerp ondersteunt De Hoop, die ook gedragstherapie voor studentenkamers wil vermijden.
Stikstofbeleid
Vervolgens kwam de stikstofproblematiek aan bod. De grootste blokkade voor woningbouw is volgens Vijlbrief het stikstofbeleid van minister Keijzer. GroenLinks-PvdA stelt in hun verkiezingsprogramma voor om van het stikstofslot af te komen door de intensieve veehouderij te beperken, zodat er meer ruimte voor woningbouw ontstaat.
Over het algemeen waren de partijen het erover eens dat lokale invloeden de landelijke woningbouwambitie belemmeren. Vijlbrief stelde dat woningzoekenden vaak geen stem hebben: ‘Probeer de bezwaren lokaal af te handelen en vermijd de Raad van State waar mogelijk.’
De Groot dringt aan op actie: ‘Er zijn concordante locaties zoals Rijnenburg en Velperpoort waar het lokaal hapert. We hebben veel plannen, maar de regie ontbreekt. De minister moet locaties van nationaal belang aanwijzen en richtlijnen helder maken.’
Rode-broeken-brigade
Grinwis maakte een grap over bezwaarprocedures die de voortgang belemmeren. ‘We leven in een decibelcratie; de impact is enorm,’ zei hij, verwijzend naar gepensioneerde juristen die zich met bezwaren bemoeien. Hij benadrukte dat bereikbaarheid ook een belangrijke rol speelt in woningbouw.
Klein merkte op dat er jarenlang geen volkshuisvestingsbeleid is gevoerd, wat resulteert in arbeidsmigranten die in Den Haag wonen, terwijl er geen sociale woningbouw in het Westland is.
Beckerman pleit voor het afschaffen van de winstbelasting en een fonds voor sociale woningbouw. Ze wil ook wooncoöperaties bevorderen die zelf woningen bouwen. ‘Dat kan een oplossing zijn voor leegstand.’
Concurreren om gunst van beleggers
Wat betreft investeringszekerheid en fiscaliteit, maken SP en GroenLinks-PvdA zich minder druk om de aantrekkelijkheid van de Nederlandse woningmarkt voor beleggers. Zij willen vooral betaalbare volkshuisvesting voor de corporatiesector. Madeline Buijs van Colliers benadrukte echter dat € 375 miljard nodig is voor verduurzaming en € 300 miljard voor nieuwbouw, een bedrag dat corporaties niet zomaar hebben.
Volgens Klein is een stabiel fiscaal beleid noodzakelijk om de woningmarkt aantrekkelijk te houden. ‘We zijn geen voorstander van belasting op niet-gerealiseerde winsten. Laat beleggers hun waardestijging in de markt investeren,’ voegde hij toe.
Geen flipperkast
Grinwis stelde voor om een stabiel instituut in te voeren voor de lange termijn, zodat de overheid geen overvloed aan regelgeving opstapelt. Hij pleitte tegen huurbevriezing en voor meer aanbod.
Beckerman wees erop dat de woningcrisis in essentie een betaalbaarheidscrisis is en dat gebrek aan alternatieven een probleem creëert. Ze benadrukt dat pensioenfondsen in het verleden investeerden in gereguleerde huurwoningen.
Grinwis vraagt zich af wie zou investeren als de overheid een flipperkastvorm aanneemt. Hij pleit voor eigendomsneutraliteit in fiscaliteit. ‘We moeten ruimte creëren voor schuiven met uitgaven en fiscaliteit tijdens de formatie.’
Vijlbrief concludeert dat er momenteel minder verschillen zijn dan ooit. ‘Laten we samenwerken aan een langdurig akkoord voor vier jaar, waarbij we zaken ontpolitiseren.’
Eén partij neemt een afslag in het Grote Woondebat
Wouter Truffino benadrukte dat het debat zou moeten leiden tot meer samenwerking, maar dat bleek voornamelijk te gelden voor kleinere partijen. De afwezigheid van de PVV en JA21 maakte de dynamiek van het debat interessant maar ook controversieel. Belangrijk blijft de vraag hoe grote partijen zich ontwikkelen in dit complexe dossier.
