De Russisch-orthodoxe kerk heeft officieel steun uitgesproken voor een wetsvoorstel dat zogenoemde feitelijke partnerrelaties erkent tussen soldaten die deelnemen aan de oorlog in Oekraïne en hun niet-officiële partners. Het voorstel, goedgekeurd in eerste lezing in de Doema, moet deze ‘burgerlijke echtgenotes’ recht geven op sociale voordelen na het overlijden of vermissing van hun partner tijdens de gevechten.
Wetsvoorstel erkent feitelijke relaties van gesneuvelde soldaten
Op 18 juli keurde de commissie Defensie van de Doema het voorstel goed dat werd ingediend door een interfractiegroep onder leiding van parlementsvoorzitter Vjatsjeslav Volodin. Het wetsvoorstel voorziet in uitkeringen en sociale garanties voor niet-gehuwde partners van gesneuvelde soldaten die deelnamen aan de zogenaamde ‘speciale militaire operatie’.
Volgens de tekst zullen partners die een gezamenlijke huishouding voerden, kinderen hebben of andere criteria vervullen, recht krijgen op dezelfde ondersteuning als wettige weduwen. De regeling is geïnspireerd op decreten uit de Sovjettijd, die in 1944 burgerlijke weduwes van gesneuvelde soldaten tijdens de Tweede Wereldoorlog vergelijkbare rechten verleenden.
Kerk spreekt zich openlijk uit vóór erkenning samenwonende vrouwen
De stap markeert een opvallende koerswijziging voor de Russisch-orthodoxe kerk, die jarenlang samenwonen zonder huwelijk als zondig en moreel verwerpelijk bestempelde. In een brief van patriarch Kirill aan voorzitter Volodin spreekt de geestelijke leider zijn volledige steun uit voor het initiatief. De kerk zegt zich hierbij te richten naar een opdracht van president Poetin om de rechtspositie van feitelijke echtgenoten van frontsoldaten te verbeteren.
Op 17 juli verklaarde igumenia Ksenia (Tsjernega), hoofd juridische zaken van het Moskouse patriarchaat, dat de kerk de wet “als noodzakelijk voor de bescherming van het gezin” beschouwt. Ze onderstreepte dat de praktische uitwerking van het wetsvoorstel in handen ligt van de Doema en de Federatieraad.
Strategische mobilisatie onder religieuze vlag
De beslissing van de kerk wordt door critici gezien als een pragmatische stap om het morele draagvlak voor de oorlog te versterken. Terwijl de kerk tot voor kort samenwonen zonder huwelijk als een zonde bestempelde, legitimeert zij nu – onder druk van het Kremlin – het fenomeen als moreel verantwoord, mits het dient tot verhoging van het mobilisatiepotentieel.
Analisten wijzen erop dat patriarch Kirill persoonlijk het gezicht is geworden van het religieuze front van de oorlog: eerder stelde hij dat “God niet wil dat mensen in zonde leven”, maar nu steunt hij actief het erkennen van ‘frontrelaties’ als een vorm van sociaal noodzakelijke verbintenis.
Tegelijkertijd roept het voorstel vragen op over de grenzen van deze erkenning: hoe wordt vastgesteld wie een ‘echte partner’ was? Wat als een soldaat meerdere relaties had? En welke rol speelt de kerk nog als moreel kompas, nu zij zelf haar eerdere leerstellingen terzijde schuift?
Nieuwe fase in ideologische oorlogsvoering
Door burgerlijke relaties onder soldaten officieel te erkennen, beoogt het Kremlin niet alleen juridische helderheid te bieden, maar ook een nieuwe laag van symbolische legitimiteit aan zijn militaire campagne toe te voegen. De steun van de Russisch-orthodoxe kerk, een traditioneel conservatief instituut, aan een maatregel die zij voorheen als moreel verwerpelijk bestempelde, onderstreept hoezeer ideologie en staatsbelangen inmiddels vervlochten zijn.
