Een jaar na de inval van Hamas in Israël zijn 97 gegijzelden nog niet uit Gaza bevrijd. Er is weinig bekend over hoe het met hen gaat. Maar de informatie van vrijgekomen lotgenoten biedt de familieleden van de gegijzelden weinig hoop.
Hoeveel gijzelaars nog in leven zijn, is niet duidelijk. Van 33 van de 251 gijzelaars heeft het Israëlische leger al bevestigd dat ze in Gaza zijn omgekomen. Maar Israël houdt er rekening mee dat er meer gijzelaars zijn gedood.
Eind augustus vonden Israëlische militairen voor het laatst lichamen van zes gijzelaars. Ze waren doodgeschoten vlak voordat de militairen hen bereikten.
Het laat zien dat Hamas er niet voor terugdeinst de gijzelaars te doden. Maar ook de leefomstandigheden in gevangenschap vormen een bedreiging. Dat blijkt uit de verhalen van de gegijzelden die zijn vrijgekomen. Dat zijn tot nu toe 105 mensen.
Ondervoeding en angstaanvallen
Veel van hen waren op dat moment ondervoed. Dat zorgde bij een deel ook voor darmproblemen. Daarnaast hadden veel gijzelaars last van ontstoken wonden, die onder meer het gevolg waren van de aanval van Hamas op 7 oktober vorig jaar.
Na hun bevrijding spraken sommige gijzelaars met de media. Hun verhalen schetsen een beeld van de situatie waar de overgebleven gijzelaars inmiddels al een jaar in verblijven. Zo vertelde de 78-jarige Tamar Metzger aan The Wall Street Journal hoe ze twee maanden in tunnels van Hamas zat, met een groep andere oudere gijzelaars.
Haar medegijzelaars hadden last van fysieke problemen, doordat ze hun medicijnen niet hadden. Iemand die verpleegkundige was, gaf aan de bewakers door welke medicijnen er nodig waren. Ze kregen een deel van wat ze hadden gevraagd.
De gijzelaars hadden ook angstaanvallen over het lot van familieleden: ze wisten niet wat er op 7 oktober met hen was gebeurd. Het gebrek aan daglicht deed de mentale gezondheid ook geen goed. Ze deelden kalmeringsmiddelen om de angst te onderdrukken en toch wat rust te kunnen pakken.
Seksueel geweld door bewakers
Het zijn niet alleen de omstandigheden die voor de mentale problemen zorgen. Verschillende vrijgekomen gijzelaars spraken van seksueel geweld door bewakers, meldden de Verenigde Naties begin maart.
Eind maart vertelde Amit Soussana in The New York Times over verkrachting tijdens haar gijzeling. Haar beveiliger dwong haar onder bedreiging van een vuurwapen tot seksuele handelingen. Volgens de VN is het aannemelijk dat gijzelaars nog steeds worden verkracht.
Familieleden willen een staakt-het-vuren
Ondertussen zijn er weinig optimistische vooruitzichten wat betreft het vrijkomen van de gijzelaars. Familieleden hebben de afgelopen maanden regelmatig geprotesteerd tegen de Israëlische premier Benjamin Netanyahu en zijn regering. De demonstranten willen dat de regering meer doet om afspraken te maken met Hamas over een staakt-het-vuren en het vrijkomen van de gijzelaars.
“Een deal met Hamas is de enige manier waarop het gaat lukken om de gijzelaars vrij te krijgen”, zegt antropoloog Erella Grassiani tegen NU.nl. “De demonstranten zien dat het het leger nauwelijks lukt de gijzelaars te bevrijden.”
De houding van premier Netanyahu frustreert de familieleden. “Het is de afgelopen tijd duidelijk geworden dat Netanyahu zich niet inzet voor een deal”, zegt Grassiani, die verbonden is aan de Universiteit van Amsterdam.
Dat Netanyahu weinig doet voor een staakt-het-vuren, komt door de politieke situatie in Israël, zegt Erwin van Veen, onderzoeker bij Instituut Clingendael. Zo’n bestand is niet in het persoonlijk belang van de Israëlische premier.
“Zijn extreemrechtse coalitiepartners dreigen bij een staakt-het-vuren de coalitie op te blazen”, zegt Van Veen. “Waarschijnlijk komt Netanyahu dan op straat te staan, en dan kan hij worden vervolgd.” Netanyahu wordt verdacht van corruptie en machtsmisbruik.
Vrees dat aandacht voor staakt-het-vuren afneemt
De Israëlische aanvallen in Libanon en de raketaanval van Iran op Israël zijn de recentste ontwikkelingen in de oorlog. Die bieden de familieleden nog minder hoop dat een terugkeer van de gijzelaars dichtbij is.
“De aandacht voor de onderhandelingen is helemaal weggevallen”, zegt Grassiani. “De Israëlische voorstanders van een deal maken zich daar zorgen over. Ze hebben geen vertrouwen meer dat de regering hier aandacht aan gaat geven.”
“Vooralsnog kan Netanyahu zich verschuilen achter de boodschap dat rust in Noord-Israël een voorwaarde is voor een staakt-het-vuren in Gaza”, denkt Van Veen dan ook. In die gedachtegang moet eerst Hezbollah verslagen worden voordat er een staakt-het-vuren in Gaza kan komen.
