Israëlische media maken overuren sinds de Israëlische aanvallen op Iran vrijdag begonnen. Premier Netanyahu, defensieminister Katz, legerwoordvoerders: overal zijn ze te zien en te horen. Uit Iran komt daarentegen maar mondjesmaat informatie. Er waren de afgelopen dagen vrijwel geen beelden van ingeslagen raketten in Iran, over de schade en slachtoffers is niet veel bekend.
Waarom komt er zo weinig informatie uit Iran naar buiten? En hoe betrouwbaar is de berichtgeving uit Israël?
Afgaand op de World Press Freedom Index staat de persvrijheid in beide landen zwaar onder druk. Op de jaarlijkse index daalde Israël vorig jaar van plaats 101 naar plaats 112. Iran staat bijna onderaan, op plek 176 van de 180. Alleen Syrië, China, Noord-Korea en Eritrea staan lager op de lijst.
Iran: controle en censuur
In Iran staat het nieuws onder controle van de overheid. Er zijn staatspersbureaus, staatszenders en staatskranten, die een spreekbuis zijn van de regering. En daarmee vormen ze een doelwit voor Israël, zo bleek vandaag bij een Israëlische luchtaanval op een Iraanse staatszender.
Door de aanvallen is er nog meer controle op wat de media berichten. Het is dus moeilijk om betrouwbare informatie uit zo’n gesloten en gecontroleerd land te krijgen.
“Er is weinig verscheidenheid in de media en er zijn weinig buitenlandse journalisten”, zegt Iran-kenner Peyman Jafari daarover. Slechts weinig buitenlandse journalisten krijgen een visum om in het land te werken. “Controle, censuur, ook de taal speelt mee. Je krijgt alleen te horen wat ze willen prijsgeven. Iran geeft alleen bevriende media toegang tot informatie, tot plekken die geraakt zijn bij de aanvallen.”
Toch heeft Iran volgens hem een iets rijker medialandschap dan we denken. “Die andere media moeten wel binnen de lijntjes kleuren, maar zijn iets kritischer, laten een ander geluid horen.”
Berichten van Iraanse burgers op sociale media zijn volgens Jafari “deels authentiek, deels aangestuurd”. Dat maakt dat de geloofwaardigheid daarvan in twijfel moet worden getrokken. Bovendien sluiten de Iraanse autoriteiten internetverbindingen in dit soort situaties af.
Israël: bemoeienis met militair nieuws
In Israël is het medialandschap een stuk diverser, zegt Bart Wallet, hoogleraar Joodse Studies. “Sommige media zitten heel dicht op de lijn van de regering, andere media zijn heel kritisch.”
Maar als het gaat om militaire zaken of de veiligheidssituatie is er volgens Wallet veel overheidsbemoeienis. Nieuwsitems over deze onderwerpen moeten voor publicatie worden voorgelegd aan militaire functionarissen.
“Zij bekijken kritisch of de berichten geheime militaire informatie bevatten en of de veiligheidssituatie erdoor in gevaar komt.” Bij de raketaanvallen van afgelopen dagen kwam volgens Wallet pas naar buiten waar een raket was ingeslagen als het Israëlische leger dat had gedeeld.
Om meer militaire informatie naar buiten te krijgen, werken veel Israëlische media volgens Wallet samen met buitenlandse media. “Ze lekken bijvoorbeeld informatie aan een Amerikaans nieuwsmedium, en als het daar is gepubliceerd, kunnen ze er zelf ook over publiceren.” Zo kunnen ze de militaire censuur omzeilen.
