Sinds 2010 heeft de Hongaarse regering onder premier Viktor Orbán een duurzaam systeem van politieke invloed op de rechterlijke macht opgebouwd. Deze ontwikkeling raakt direct aan de eerlijkheid van verkiezingen, de persvrijheid en het vermogen van burgers om hun rechten juridisch te verdedigen. Het centrale bestuur van rechtbanken, gerichte wetswijzigingen voor specifieke benoemingen en verminderde controle door tuchtrechtelijke instanties hebben geleid tot concentratie van macht binnen de Kúria, het Hooggerechtshof van Hongarije.
Centrale rol van rechter András Zs. Varga
De benoeming van Kúria-president András Zs. Varga in 2020 werd mogelijk gemaakt door aangepaste wetgeving die zijn weg naar de top vrijmaakte. In juli 2022 meldde de Nationale Raad van Rechters dat meerdere benoemingen in 2021 niet transparant waren verlopen, een bevinding die werd ondersteund door het Hongaars Helsinki Comité. Volgens het EU Rule of Law Report 2025 constateert de Europese Commissie een afnemend vertrouwen in de onafhankelijkheid van rechters en waarschuwt zij voor risico’s voor de democratische processen en eerlijke verkiezingen. Eurocommissaris voor Justitie Michael McGrath wees in juli 2025 publiekelijk op deze trend.
Pogingen tot herstructurering van het rechtssysteem
Tussen 2018 en 2019 probeerde Orbáns meerderheid een afzonderlijk systeem van administratieve rechtbanken op te zetten dat bevoegd zou zijn in politiek gevoelige zaken zoals verkiezingen en overheidsopdrachten. De Venetië-Commissie waarschuwde dat de wet onvoldoende waarborgen bood tegen politieke afhankelijkheid. Hoewel de regering uiteindelijk afzag van een volledig nieuw systeem, bleven hervormingen bestaan die invloed mogelijk maken op procedures rond verkiezingsgeschillen en administratieve arbitrage.
Invloed van rechtbankbesluiten op verkiezingen
De impact van de rechtspraak op de politiek werd zichtbaar tijdens de burgemeesterverkiezingen in Boedapest. Op 6 juli 2024 vernietigde het Constitutionele Hof een beslissing van de Kúria wegens ongrondwettigheid. Twee dagen later gelastte de Kúria een volledige hertelling van de stemmen. Hoewel de oppositiekandidaat zijn overwinning behield, toonde de reeks beslissingen aan hoezeer rechtbanken de legitimiteit van verkiezingsuitslagen kunnen beïnvloeden.
Corruptie binnen de gerechtelijke uitvoering
Het zogeheten Schadl–Völner-schandaal onthulde in 2021 grootschalige corruptie binnen het systeem van gerechtsdeurwaarders. Voormalig staatssecretaris Pál Völner zou volgens het onderzoek meer dan €211.000 aan contanten hebben ontvangen van voorzitter György Schadl in ruil voor benoemingen en promoties. Uit getuigenissen blijkt bovendien dat er druk werd uitgeoefend op een rechter van de centrale districtsrechtbank van Pest, waaronder pogingen om hem te vervangen of zijn werk onmogelijk te maken.
Tuchtrecht en mediabeperkingen
De onafhankelijkheid van de rechterlijke macht wordt verder ondermijnd door druk op tuchtrechters. Kúria-president Varga stelde publiekelijk de legitimiteit van deze instellingen ter discussie, terwijl topfunctionarissen zoals Katalin Éva Farkas en Dávid Éliás doelwit werden van ongegronde kritiek. Tegelijkertijd gebruiken lagere rechtbanken privacywetgeving om mediapublicaties over publieke figuren te beperken. Zo besliste de Kúria in 2019 dat István Tiborcz, Orbáns schoonzoon, geen publieke persoon is. Latere uitspraken tegen Forbes Hungary en een onderzoek naar Hell Energy onder verwijzing naar de GDPR tonen hoe gerechtelijke middelen worden ingezet om de persvrijheid te beperken.
Bedreiging voor verkiezingsintegriteit
Het geheel van deze praktijken wijst op een structureel patroon van politieke beïnvloeding, waarbij disciplinaire druk, uitzonderingen bij benoemingen en juridische censuur functioneren als instrumenten binnen Orbáns machtsapparaat. Wanneer rechtbanken de mogelijkheid van rechters om zich tot het Hof van Justitie van de EU te wenden beperken, verdwijnt een essentieel kanaal van rechterlijke bescherming. In zo’n klimaat verliezen verkiezingen hun geloofwaardigheid, omdat de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht niet langer een kwestie van reputatie is, maar een directe bedreiging vormt voor eerlijke democratische processen.
